Radio Capello: ikona designu spod Katowic

Radio Capello: ikona designu spod Katowic

Posiadacz odbiornika z Polskich Zakładów Radiowych Capello mógł uważać się za szczęśliwca. Gustowne, fornirowane skrzynki z podświetlaną mapą Europy były synonimem luksusu międzywojnia, łączącym świetny design z niemal nieskazitelną jakością dźwięku.

Krótka, bo zaledwie kilkuletnia historia odbiorników Capello rozpoczyna się w 1935 roku, gdy w podkatowickim Wełnowcu powstają zakłady radiowe służące jako montażownia austriackich odbiorników superheterodynowych. Nazwę wzięły od nazwiska właścicieli, braci Kapellner: Adolfa, Ignacego i Eryka. Ślązacy nadawali odbiornikom ostateczny kształt i przekazywali do sprzedaży pod marką Capello, przykładając szczególną uwagę do wykończeń i detali.

Chierowski 366 – dobry design się nie starzeje

Radio kojarzymy z niewielkim, kompaktowym i często przenośnym urządzeniem muzycznym, ale w latach 30. było zupełnie inaczej. Odbiorniki Capello rozmiarami dorównywały współczesnym pralkom czy zmywarkom, bo często mierzyły nawet metr wysokości. Największe z nich przypominały jeden z mebli, ponieważ głośnik i pokrętła często ukrywano za drzwiczkami. Projektanci dbali o to, żeby odbiorniki były ozdobą salonu ówczesnego mieszczanina, dlatego ich ścianki wykańczano fornirem, czyli drewnianą okleiną, a okucia były chromowane. Taki luksus wymagał jednak głębokiego portfela. Odbiornik Capello kosztował średnio 200 ówczesnych złotych, a więc równowartość kilku sporych pensji.

Capello gigant
Radio Capello, model Gigant/ Źródło: I. Kozina – Ikony Designu w Województwie Śląskim

Największym wyróżnikiem radia z logo Capello była jednak nietypowa skala o nazwie GEOGRAPHIC, przedstawiająca polityczną mapę Europy wpisaną w okrąg. Na jego obwodzie znajdował się pierścień z nazwami stacji z jednej i długościami fal radiowych z drugiej strony. Na mapie zaznaczone były miejsca lokalizacji stacji nadawczych, które migały podczas strojenia. Nietypowa budowa skali, bez tradycyjnej wskazówki z tarczą, budziła zachwyt i była dumą austriackiej firmy INGELEN, która ją stworzyła i opatentowała.

Skala w radiu Capello/Źródło: I. Kozina – Ikony Designu w Województwie Śląskim
Skala w radiu Capello/Źródło: I. Kozina – Ikony Designu w Województwie Śląskim

Z taśm montażowych w Wełnowcu zjechało kilka modeli odbiorników, w tym Milano, Gigant, Belcanto czy Capri. Najsłynniejszy był jednak Roma Z, składający się z radia i gramofonu. To właśnie ten model trafił na listę ikon designu województwa śląskiego, stworzoną przez dr hab. Irmę Kozinę.

Roma Z miała kształt szafy mierzącej metr wysokości, 60 cm szerokości i 38 cm głębokości. Na szczycie odbiornika, przykryty klapą, znajdował się odtwarzacz płyt analogowych, a w szafce poniżej odbiornik radiowy sterowany dwoma pokrętłami. Skrzynka była pokryta fornirem w kolorach orzecha i hebanu, jej okucia wykończono chromem, a samo radio ozdabiała słynna, geograficzna skala.

Radio Capello Roma Z /Źródło: ikony.design-silesia.pl
Radio Capello Roma Z /Źródło: ikony.design-silesia.pl

Mapa będącą obiektem zachwytów w latach 30., po II Wojnie Światowej budziła spore kontrowersje. Właściciele Zakładów byli Żydami, więc musieli je zamknąć tuż po wybuchu wojny, a po jej zakończeniu podział polityczny przedstawiony na skali był już nieaktualny. Posiadacze odbiorników Capello byli prześladowani przez władzę, a jedynym sposobem, by się przed tym ochronić, było zniszczenie urządzenia.

Między innymi z tego względu radia Capello to obecnie kolekcjonerskie rarytasy znajdujące się przede wszystkim w zbiorach muzeów i prywatnych kolekcjach. Nieliczne odbiorniki od czasu do czasu pojawiają się na aukcjach, a ich ceny zaczynają się od kilku tysięcy złotych.

Źródło: I. Kozina – Ikony Designu w Województwie Śląskim

Styl podhalański. Jego znaczenie

Styl podhalański. Jego znaczenie

Polski wieżowiec-ogród zwyciężył w międzynarodowym konkursie

Polski wieżowiec-ogród zwyciężył w międzynarodowym konkursie